Cando eu era cativo, lembro que no edificio onde eu vivía, había unha pequena plaquiña de metal cun xugo e unhas frechas. Nunca souben que significaban, pero sempre me chamou a atención desque a miña vista a descubriu. Sempre pensei que a penduraran alí meus pais. Se cadra, como homenaxe ao pasado labrego deles. Antes de emigrar á cidade, na aldea, tiveran leiras cos típicos cultivos de autoabastecemento, e gando. Xa que logo, o xugo érame algo familiar. Pero as frechas non me cadraban. En todas as visitas que lle fixen á miña avoa de ollos azuis os domingos da miña nenez, xamais vira ningún apache merodear pola súa eira.
A miña avoíña de ollos azuis estivo no cárcere. Ela era azul de ollos e negra de roupa. Unha tarde branca de calor abafante, cortaba a herba no campo, coma tantas veces, para alimentar aos seus animais. De súpeto, apareceu un continxente de tropas falanxistas desfilando en retirada por unha corredoira, preto dela. Ía encabezado por un homiño pequecho, de nariz de carrizo e mostacho de denosiña. As pingas de suor pousábanse naquel bigotiño ao ritmo da marcha. Arrastraban a cotra ao longo do seu rostro rancoroso. A miña avoíña de pel de algodón, detivo a súa faena un intre, ergueuse con esforzo sobre os seus vellos cadrís e sen soltar en ningún momento a ferramenta, acenou coa súa man dereita dun lado a outro para despedir cortesmente os cansados soldadiños. Algún deles era vilán e outro, mesmo parente. En canto a avoa alzou o seu brazo, aquel homiño de bigote ridículo, detivo o pelotón con vehemencia, empuñou a súa ferramenta de guerra e chantouse ameazante diante da muller. Levou presa a avoíña de mirada azul e húmida. Eu non sabía por que… Prendeuna por comunista.
Ela seguiu moitos anos segando verde para as reses. Pero nunca volveu saudar a ninguén, sen antes pousar na terra o seu apeiro de paz, a súa fouce malvada.
Anos máis tarde, estando no meu colexio, mandáronos a todos para casa a media mañá. Seica morrera un señor moi importante. Cuando cheguei ao portal, vin o porteiro gabeando por unha escaleira. Armado con un desparafusador enorme, arrincaba aquela placa de metal que presidía a fachada e que tanto me fixera cavilar. A aquel home chamábanlle O Roxo. Eu tampouco sabía por que.
