Merlín nos claustros de Compostela.
Douscentos colexios pasaron pola exposición. Máis de 60.000 persoas, entre novos e adultos, visitaron as tres galerías do Museo do Pobo Galego onde, desde o 15 de setembro ata o 30 de novembro de 2005, Editorial Galaxia, co patrocinio da Consellería de Cultura da Xunta de Galicia e coa colaboración dunha chea de institucións, empresas e particulares, celebraba os primeiros cincuenta anos da edición de Merlín e familia, o primeiro título de narrativa que Álvaro Cunqueiro publica en 1955.
O vello Claustro de San Domingos de Bonaval e máis tres salas do Museo do Pobo Galego, en Santiago de Compostela, acolleron os case 250 metros cadrados de paneis, estruturas de aluminio e de ferro, escénografía, manequíns, pantallas e ordenadores, cadros, vitrinas e obxectos varios nos que os comisarios da exposicións (Gustavo A. Garrido, Xosé Antonio Neira Cruz e Víctor F. Freixanes) presentaron non só o mundo "merliniano" senón a biografía e máis a obra de Álvaro Cunqueiro, a visión de diferentes artistas sobre a mesma e un documento excepcional: o manuscrito Ms 2434, coñecido como "manuscrito Soberanas", no que se recollen, en pergamiño, tres folios e seis páxinas da versión galego-portuguesa (sec. XIV) da Suite du Merlín, pertencente ao ciclo da posvulgata, orixinal do século XIII. O profesor Amadeus-J. Soberanas i Lleó, catedrático da Universidade de Barcelona, descubriuno por casualidade, traballando nun incunable, e a Biblioteca de Cataluña, onde está depositado, consentiu o seu desprazamento a Compostela para poder participar na recreación xeral de Merlín e a memoria que este personaxe literario e mitolóxico (aínda que con certos referentes de carácter histórico) deixou na literatura galega: medieval e contemporánea.
A exposición abríase cunha recreación do mundo de Merlín tal e como Álvaro Cunqueiro o imaxinou na serra de Meira, na montaña luguesa, a onde a xenialidade do escritor traslada o personaxe artúrico na compaña da raíña Xenebra. Un neno de nove anos, Felipe de Amancia, que como narrador lembra aqueles días desde a súa memoria de vello, evoca o mundo marabilloso que rodeaba ao seu amo Merlín e a quenes o visitaban: a princesiña que quería casar, as historias de Algaribo, a serea grega, o hugonote de Riol, o paxe de Aviñón... A recreación escenográfica, pensada moi especialmente para rapaces novos e concibida desde o espírito da ensoñación máis lúdica, estivo a conta de Rodrigo Roel.
Fausto Isorna encargouse do deseño xeral e, sobre todo, da nova imaxe: unha nova ollada sobre a obra de Cunqueiro. En 1955 fora Manuel Prego de Oliver o encargado de recrear os personaxes cunqueiriáns. Cada tempo ten a súa mirada. Fausto elaborou unha serie de colaxes que ilustraron a exposición e o libro Millor que dicila fora pintala... 50 anos con "Merlín e familia", libro que en certa maneira serviu de catálogo ou recordo para os visitantes, xunto cunha variada oferta de obxectos que ían desde chapas e adhesivos a lápis de colores, fulares, camisetas e paraugas. Trátabase de converter a celebración nunha festa, e así o entenderon as case 500 persoas que acudiron aos claustros de San Domingos de Bonaval o día da inauguración.
Un segundo espazo expositivo centrábase máis especificamente na obra de Cunqueiro e na biografía do escritor. Tamén no seu mundo e nos seus amigos. O editor Francisco Fernández del Riego, presente a través dun audiovisual, narra a peripecia histórica "dun manuscrito que realmente non existe, pois a obra foi nacendo do diálogo entre os dous, Cunqueiro e máis eu, e dos textos que pouco a pouco me ía enviando e que eu lle devolvía con correcións de imprenta".
No libro Cartas ao meu amigo, editado por Galaxia na colección "Memoria", recóllese esta correspondencia entre o editor e o escritor, amigos desde a infancia ata o falecemento de Cunqueiro (Vigo, 1981).
A terceira parte centrábase na figura do Merlín como personaxe mitolóxico e literario, desde as raiceiras célticas e prelatinas á iconografía universal contemporánea: a pintura, a banda deseñada, a novela, o cine, o teatro e a televisión, pasando pola pegada que a súa figura deixou nas nosas letras. Era de notar a magnífica figura dun Merlín elaborado polo escultor Eiroa, presentada na mostra por Xaime Isla Couto.
Durante os dous meses e medio que durou a exposición varios miles de escolares de toda Galicia pasaron polas salas e os claustros do Museo do Pobo Galego, que cedeu xenerosamente as súas instalacións e se sumou aos actos complementarios da mostra: ciclos de conferencias, debates, recitais e actuacións teatrais, recreacións para os máis novos de personaxes da obra, encarnados por un Felipe de Amancia que encarnaban as actrices Sabela Gago e Nati Borrajo. Dolores Vilavedra coordinou as conferencias e mesas redondas, nas que participaron novas e vellas xeracións: desde Francisco Fernández del Riego a César Cunqueiro, Darío Xohán Cabana, Xosé Miranda, Xosé Luís Franco Grande, Victoria Cirlot, Henrique Monteagudo e César Antonio Molina.
A idea dos promotores foi levar este acontecemento por toda Galicia, memoria dun libro que marcou unha época e inaugurou unha maneira de narrar, irrepetible e orixinalísima. Xunto con Blanco Amor e Fole, Cunqueiro constitúe a trepia refundacional da narrativa en lingua galega despois de 1936.