Discurso de Berta Dávila na entrega do Premio de Narrativa Breve Repsol 2020

Velaquí o discurso de Berta Dávila, gañadora do Premio de Narrativa Breve Repsol con Illa Decepción, o día que se celebrou o acto de entrega do premio, 17 de decembro, en Santiago de Compostela:
“No verán de 2019, nun rastro de obxectos de segunda man, no Cours Julien de Marsella, atopei unha caixa de postais escritas por distintas persoas. A meirande parte delas foran enviadas desde comezos dos anos 50 ata finais dos 70.
Foi un achado totalmente casual. Eu procuraba en realidade unha postal bonita, por suposto sen escribir, para enviarlle a alguén que as colecciona, pero atopei outra cousa distinta.
Isto é algo que adoita pasar cando se escriben novelas, que unha vai sempre procurando un desexo formulado, e acaba atopando unha estrela fugaz.
Non fun quen de evitar mercar a caixa de postais enteira, fascinada pola idea de pescudar a historia que alí había, que tiña que ver fundamentalmente con dúas cousas: quen eran (ou quen podían ser) as persoas que asinaban as tarxetas e por que razón foran abandonadas polos seus destinatarios. Envieille unha mensaxe a un amigo cunha fotografía daquelas postais mentres tomaba un café nunha terraza. “Todo isto algún día será libro”, escribín. Ese libro é Illa Decepción e síntome agradecida e afortunada de telo hoxe na man.
Coas tarxetas gardadas na mochila, achegueime ao porto de Marsella para coller un barco que me levase á illa grande do arquipélago de Frioul. Aínda non sabía que as postais, e outras prendas improvisadas daquela viaxe, haberían de conducirme ata esta outra illa sobre a que escribín meses despois, pero creo con firmeza que, se ben os azares da vida non nacen cos significados que despois as persoas lles adxudicamos, a literatura serve para darlles o sentido que, dalgunha maneira, sempre lles correspondeu.
A piques de subir a ese barco, chamáronme para contarme que me concederan o premio García Barros de novela por Carrusel, a miña novela anteiror a esta, e que, polo tanto, a novela vería a luz poucos meses despois. Era a primeira novela que publicaba desde o 2013, seis anos atrás. Era, tamén, un libro mimado, moi desexado por min. Nadando soa nunha das praias de Frioul, na auga transparente e cálida do mediterráneo, tiven unha sensación de calma moi bonita. Sentín que xa estaba, que aquel libro, Carrusel, non sería nunca máis soamente unha cousa miña a partir de aquel momento e que debía deixalo ir. Así que alí, rodeada de peixiños diminutos e rochas calcarias, deixeino ir como quen colle aire na superficie e despois suspira mergullada no mar, sen que ninguén o soubese.
Se falo agora dese libro non é porque garde relación con este que hoxe temos nas mans, ou cando menos non máis da que garda con calquera outro dos meus libros, senón porque estou segura de que de non existir o primeiro non existiría tampouco ningún outro despois. Eu non podía sabelo aínda, pero o curso dos acontecementos fixo que o día que eu atopei as tarxetas postais que acabaron formando parte de Illa Decepción fose tamén o día que tiven que deixar ir Carrusel, coma se os libros que escribimos fosen un lugar ocupado que debe ficar baleiro para que outra cousa o ocupe. Igual que marcha o verán para que poida chegar o outono.
Dediquei o resto daquel verán e o comezo do outono que chegou a rematar a revisión de Carrusel, a corrixir as probas do libro e a traballar nun proxecto novo. Estaba escribindo, naquela altura, unha novela sobre as casas nas que xa non vivimos, unha novela que era e non era esta novela. Titulábase así, “Algunhas casas”, como o primeiro segmento deste libro que ten forma de díptico e que é un espello duplo no que mirarse. Levaba comigo apenas un mes. Aquela novela partía dun acontecemento aparentemente trivial: unha noite, paseando por Compostela, vin luz nas fiestras do apartamento no que vivira con meus pais cando era nena. Volvera a aquela rúa algunhas veces antes, pero nunca reparara nun detalle así. Aquel detalle era o acontecemento. Teño a impresión de que todas as miñas novelas son novelas que parten dun acontecemento que serve de centro e de péndulo para falar, en realidade, de todo o demais.
Por primeira vez en moito tempo, escribín cunha calma e cun goce que me foran esquivos durante os anos anteriores. Perseguín así a historia das casas que ocupei e a historia das persoas coas que as compartín. Unha historia de perdas e de encontros, non exenta de sombras pero, ao cabo, tamén chea de luz e calidez, como as aguas da costa azul francesa. Viaxei e compartín lecturas, construín proxectos no aire e conquistei de novo territorios que antes abandonara. Volvín ás casas que me foron queridas e aprendín a deixar marchar as que perdera. Así foi como en xaneiro deste ano puxen final a un armazón narrativo que conservou o título de “Algunhas casas”, feliz de que o libro se titulase así e das cousas que contaba nel.
Pero as cousas non saen nunca como as imaxinamos e, a mediados de marzo, a obriga do encerro, de súpeto e sen avisar, resignificou sen remedio todo canto a casa significaba para min e para todo o mundo, obrigándome a enfrontar a novela coa vida nun proceso de reescritura que ten moito de travesía. Illa Decepción é un lugar que propón a posibilidade de estar onde non podemos estar. É a historia dunha escritora pechada en sí mesma e na súa casa, que corrixe e revisa unha novela que se reescribe a si propia. Como moitas outras veces antes, a literatura salvoume de ficar recluída e permitiume levantar unha illa imaxinada á que poder viaxar. Así quero ofrecela hoxe a quen queira achegarse a este libro, e por iso penso que Illa Decepción é, sobre todo, un lugar onde ti e eu podemos estar cerca a pesar de todo, un convite a coller a miña man e vir canda min a observar desde a praia como o mar é cada vez máis extenso, máis profundo, e tamén máis azul.
Grazas á Fundación Repsol, e á Secretaría Xeral de política lingüística por organizar este premio que hoxe nos convoca aquí. Tamén aos membros do xurado que escolleron o libro, polo seu traballo valioso e complexo. Grazas á Editorial Galaxia por facer comigo o camiño que atrevesou esta novela para converterse en cousa. Grazas tamén a todos os que me queren e me soportan cando escribo e, sobre todo, cando non escribo, e grazas a todos os que compartides o día de hoxe comigo.
Esta illa é para vós.
Benvidas e benvidos,
e boa noite.”