O escritor Xosé Carlos Caneiro foi o encargado de ler o pregón inaugural da Feira doLibro de Cangas.
Nun discurso apaixonado de defensa do libro, o autor de Verín defendeu, dende Bernardino Graña e Vázquez Pintor, os libros, os libreiros e a boa literatura.
De seguido, ofrecemos o texto completo do Pregón:
HERBA DE NAMORAR
Miñas donas e meus señores:
Cómpre nesta hora e neste día, en terras do Morrazo, comezar o discurso por onde corresponde. E corresponde iniciar o pregón da Feira do Libro de Cangas felicitándonos por el, o libro, tan amado e insólito, tan necesario e imprescindible, digo eu, como o mar que alimenta esta terra fértil de luz e luces, Cangas do Morrazo. Cangas de Nós. Terra onde un dos nosos escribiu algún dos poemas máis xubilosos que procreou a nosa lingua. Aquela "Profecía do mar" que trenzou o home a quen quero cantar neste inicio de pregón. Felicítome por estar en Cangas para berrar ben alto o nome de Bernardino Graña, a quen a nosa Academia inclúe por fin na súa nómina de eminentes e excelsos. Paga pois a Academia a débeda que tiña con Bernardino e coa mellor poesía que deu Galicia. Aplaudo o desagravio e abrazo ao mestre con todo o ímpetu da miña palabra. Abrazo ao mestre libre e libertario, o que camiña a nosa literatura co paso firme do orgullo de Nós. Abrazo a Bernardino Graña e agradezo a Xosé Vázquez Pintor o impulso e a vocación para levar o nome do poeta do Morrazo á máis alta institución cultural que posuímos: a Real Academia nosa, galega e dos galegos.
Visitar unha Feira como a de Cangas é sempre motivo de ledicia e admiración. Feira do Libro en que ferve a sensibilidade e a intelixencia. Pequena pero inmensa. Diminuta como a herba de namorar que procuramos en Cabo Home. A herba que propicia a felicidade e a calidade de espírito, o amor, única riqueza que paga a pena disputar e perseguir. Aquí, perto do pai Atlántico, recitando ao mar a favor da literatura e a favor dos pequenos. Velaquí a miña consigna de hoxe: a favor dos pequenos, como herba de namorar. A favor dos libreiros que fan do amor ao libro o seu modo de vivir. A favor dos libreiros e librerías que non son plataformas case inhumanas senón aqueles que converten o corazón, o sentimento, en pulo vital dos seus días. Os libreiros que aconsellan, acariñan. Os que aman o libro e fannos amar o libro. Polos libreiros que admiro e amo levanto a miña voz no mar de Cangas. Polo seu valor e afouteza nesta hora mala para os que temos en consideración o valor do pequeno. As pequenas cousas que nos fan mellores e máis humanos neste mundo que parece só ter ollos para o maiúsculo. Grandes librerías, grandes almacéns, grandes instalacións. Vivan pois tamén, e mentres o mar sexa mar, as pequenas librerías e os pequenos libreiros. Vivan elas e eles por sempre. Viva a herba de namorar.
Polo demais debo pregoar en Cangas o que nunca me canso de repetir alá onde vou: temos obriga de sentir orgullo de ser quen somos, galegos; e orgullo acendido na proclama dunha auotestima que por veces nos falta. O sistema literario galego ten que aprender a quererse a si mesmo, a valorarse. E os homes e mulleres de Galicia deben sentir tamén ese orgullo. Orgullo dos seus escritores, libreiros, editores. Orgullo da súa cultura. Dunha vez por todas necesitamos poñer en valor o noso patrimonio. E o noso maior patrimonio é a cultura. A fábrica dos soños galega, a industria cultural, precisa maior agarimo por parte da cidadanía e por parte tamén das institucións. Precisamos campañas de lectura eficaces/ilusionantes e que non se limiten aos máis cativos. Campañas que teñan como centro e motor o libro e a súa necesidade. Campañas de lectura para os adultos. Vivimos, dixen antes, baixo o imperio do maiúsculo. Precisamos volver os ollos cara dentro e prestixiar a literatura e o obxecto que lle dá forma, pequeno e con recendo ao paraíso de Milton e Dante: o libro. Pequeno, como herba de namorar.
O libro, en papel e co tacto do papel, debe seguir sendo un obxecto permanente nesta época de celeridade e metamorfose. Só amándoo sen límite, con vehemencia, é posible rescatalo a diario. Ese rescate funciona como motor daqueles que aínda cren na imaxinación, no poder dos soños e da palabra… Os que pensamos que podemos cambiar o mundo lendo, escribindo. Sei que semella utopía. Pero creo que non será preciso aclarar, a estas alturas do partido, que a utopía segue a mover o corazón do poeta. E o corazón do mundo. Como herba de namorar.
Cando defino o libro como <obxecto permanente> quero dicir que o seu <ser> no mundo resulta eterno, como a obra dos clásicos, aquela que Schopenhauer definiu co mesmo adxectivo: a literatura "permanente". A literatura que nos regresa ao país de Alicia, que fuxiu da realidade para encontrar un mundo menos triste. Un planeta onde a herba de namorar do Cabo Home nos torne a todos menos infelices. Por iso debemos coidar o libro. Agarimalo. Facer del o noso cómplice e Grial. O libro debe ser estimado, reforzado, polas Administracións que nos gobernan. Os libreiros deben ser estimados, reforzados, polas Administracións que nos gobernan –insisto–. Os libreiros pequenos, vocacionais, resistentes. Os que converteron o libro en cauce da súa vida, os que pasean Galicia feira a feira. Os que restitúen, caladamente, o orgullo que merece o noso país, a nosa lingua e a nosa cultura. Hai que gritalo ben forte e sen repouso. Gritalo con fe no futuro da literatura, con fervor e ansia. Os libros cóntannos, defínennos, converten o inculto en cultivado e os ermos paraños da invernía nas mil primaveras que reclamaba o señor de Mondoñedo. Os libros ámannos cando os amamos. Nunca se van de nós, nunca abandonan a nave: a que levou a Conrad por todos os océanos e a que sucou os ríos americanos con Álvaro Mutis. A "Nao senlleira" de Bouza Brey; o "Barco sen luces" de Pimentel; o mar que escribiu con grafemas de ouro aquel Manuel Antonio rebelde e artista. Naves e barcos que nos levan á herba de namorar. Libros, sempre libros.
Unha vez máis o presente reclama de min estas liñas para aliviarme. Para solventar os problemas de orgullo e autoestima cos que iniciei este excurso. Se non sentimos orgullo polo noso país, o noso país non poderá nunca sentirse orgulloso de Nós. Ser galego é tamén ler literatura; aprezar aos libreiros, editores, literatos. Un país culto existirá e persistirá. Un país culto conservará eternamente a súa identidade. Única. Diferente e diferenciada. Cada libro que lemos é quen nos vai debuxando como somos. Ler libros é crecer por dentro. Somos o que lemos. Somos o que sentimos. Somos o que soñamos, dixen e digo. Somos as palabras que nos conforman e definen e pintan de cores neste mundo que quere obviar o pequeno e distinto. Libros sempre libros.
Canto aos libros nesta terra libre e libertaria, como o poeta con quen iniciei esta glosa. Por el, levanto a copa do amor polos libros. O amor que don Eduardo Blanco Amor deixou en "A Esmorga" que conmemora neste ano o seu cincuentenario. Amor polos que fan posible que os libros existan. Librerías e libreiros de Nós, vixiantes da cultura, da sensibilidade, do candor da imaxinación e da altura certa do ser humano. Cada unha das miñas palabras é un abrazo para vós, irmás e irmáns neste camiño que andamos. Camiño que hoxe nos trouxo a Cangas procurando a herba de namorar. Libros sempre libros.
E sen máis, a 22 do mes de Santiago patrón de Nós, declaro inaugurada a Feira do Libro de Cangas do ano 2009. Deitado fronte ao mar, ese camiño…
Miñas donas e meus señores, moitas grazas.
Xosé Carlos Caneiro
